Hội nghị Hội đồng bảo hiểm ASEAN (AIC) với thành viên là các Hiệp hội Bảo hiểm phi nhân thọ và nhân thọ của các quốc gia thành viên ASEAN ngoài phiên họp của khối nhân thọ, khối phi nhân thọ, phiên họp toàn thể còn có các phiên họp lần thứ 2 của Ủy ban bảo hiểm sức khỏe và bảo hiểm y tế (AHMIC 2), phiên họp lần thứ 23 Ủy ban giáo dục bảo hiểm ASEAN (AIEC 23), phiên họp lần thứ 18 của Ủy ban rủi ro thảm họa ASEAN (ANDREWS 18), phiên họp lần thứ 8 của Ủy ban tái bảo hiểm ASEAN (ARWC 8), phiên họp lần thứ 26 của Ủy ban bảo hiểm xe cơ giới quá cảnh (COB 26) và phiên họp lần thứ 3 của Ủy ban bảo hiểm/tái bảo hiểm takaful ASEAN (ATRWC 3).

 Phiên họp lần thứ 2 của Ủy ban bảo hiểm sức khỏe và bảo hiểm y tế (AHMIC 2)

Tại phiên họp AHMIC 2, các đại biểu đã thảo luận về những thách thức đối với bảo hiểm sức khỏe và bảo hiểm y tế khu vực, trong đó có một thách thức chung của thị trường đều là chi phí y tế tăng nhanh hơn mức độ tăng trưởng kinh tế và tình trạng lạm phát, gây áp lực lớn lên doanh nghiệp bảo hiểm, cơ quan quản lý và người dân. Trước bối cảnh này, các cơ quan quản lý trong khu vực đang chuyển hướng mạnh sang các biện pháp kiểm soát chi phí. Cơ chế đồng chi trả (co-payment), khấu trừ, kiểm soát sử dụng dịch vụ và phối hợp quyền lợi giữa bảo hiểm công – tư đang dần trở thành xu hướng chủ đạo. Đây là bước chuyển quan trọng từ mục tiêu mở rộng quyền lợi sang đảm bảo tính bền vững của hệ thống. Song song đó, chia sẻ và chuẩn hóa dữ liệu y tế được xác định là nền tảng then chốt. Các đại biểu cũng thống nhất bảo hiểm y tế ASEAN đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng. Trong giai đoạn tới, tăng trưởng của thị trường sẽ phụ thuộc không chỉ vào mở rộng độ bao phủ, mà còn vào khả năng cân bằng giữa tiếp cận, khả năng chi trả và tính bền vững tài chính. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa doanh nghiệp bảo hiểm, nhà cung cấp dịch vụ y tế và cơ quan quản lý trong toàn khu vực.

 Phiên họp lần thứ 23 Ủy ban giáo dục bảo hiểm ASEAN (AIEC 23)

Phiên họp AIEC 23 đã cập nhật tiến độ và định hướng triển khai các chương trình đào tạo, phát triển nguồn nhân lực ngành bảo hiểm trong khu vực. Tại phiên họp, các đại biểu ghi nhận chương trình ASEAN Professional Insurance Diploma (APID) vẫn còn hạn chế về số lượng học viên đăng ký, đòi hỏi phải tăng cường truyền thông và mở rộng tiếp cận doanh nghiệp bảo hiểm tại các nước thành viên. Một khảo sát khu vực đang được triển khai nhằm đánh giá nhu cầu học tập và làm cơ sở khôi phục Kế hoạch giáo dục bảo hiểm tổng thể ASEAN. Bên cạnh đó, Chương trình đào tạo tái bảo hiểm ASEAN Reinsurance Program (ARP) tiếp tục được mở rộng với các chuyên đề mới về kế toán tái bảo hiểm, quản lý vốn dựa trên cơ sở rủi ro, rủi ro khí hậu và an ninh mạng. Các chương trình đào tạo AYIM dành cho nhà quản lý trẻ và SAIL dành cho lãnh đạo cấp cao cũng được đẩy mạnh, song Ủy ban kêu gọi các nước thành viên cần tăng cường vận động để thu hút học viên từ nhiều quốc gia hơn.

Cuộc họp đồng thời thảo luận các sáng kiến mới về tài chính bền vững, phát triển nguồn nhân lực định phí và nâng cao vai trò phụ nữ trong ngành bảo hiểm, góp phần xây dựng đội ngũ nhân lực bảo hiểm có năng lực, thích ứng với tiến trình hội nhập kinh tế ASEAN.

Về giải thưởng nhà quản lý bảo hiểm trẻ YAMA 2025, Ban Giám khảo đã lựa chọn 03 ứng viên (trên tổng số 23 ứng viên) vào vòng chung kết gồm 01 đại diện của Brunei và 02 đại diện của Thái Lan, theo đó, ông Arif Asnawi Leong – Trưởng bộ phận định phí – Syarikat Brunei Takaful Darussalam là người giành giải nhất.

 Phiên họp lần thứ 18 của Ủy ban rủi ro thảm họa ASEAN (ANDREWS 18)

Tai phiên họp ANDREW 18, các đại biểu đã thảo luận và thống nhất đánh giá các hệ thống quản lý dữ liệu thảm họa ở ASEAN vẫn chưa được chuẩn hóa một cách nhất quán, với độ phân giải không gian hạn chế và khả năng cập nhật theo thời gian thực còn thấp. Khả năng truy cập dữ liệu còn bị hạn chế hơn nữa bởi các quy định, những lo ngại về an ninh và những thách thức trong việc phối hợp giữa các cơ quan. Mỗi quốc gia duy trì một tổ hợp tập dữ liệu khác nhau, trong đó dữ liệu về sự kiện nguy hiểm, thiệt hại và mức độ phơi nhiễm là những loại phổ biến nhất.

Về việc hợp tác với các bên liên quan/Chính phủ, việc triển khai bảo hiểm rủi ro thảm họa (DRFI) tại ASEAN đã tiến triển thông qua các chương trình bảo hiểm nông nghiệp, nhưng cần phát triển hơn nữa hướng tới các công cụ tài chính sáng tạo hơn, chẳng hạn như trái phiếu thảm họa (Cat Bonds) và bảo hiểm liên kết vốn. Sau khi trao đổi và thảo luận, đại diện các nước thống nhất các khuyến nghị sau:

Thiết lập Cơ sở kiến thức khu vực về Mô hình hóa cấu trúc: Xây dựng một cơ sở để đánh giá mức độ kiến trúc và năng lực kỹ thuật hiện tại về Mô hình hóa thảm giữa các quốc gia thành viên ASEAN;

Cải thiện công việc liên lạc với Chính phủ về khả năng tiếp cận dữ liệu;

Thiết kế và thực hiện Chuẩn hóa dữ liệu kiến trúc cho Mô hình hóa rủi ro thảm họa;

Tăng cường thực hiện các cơ chế DRFI thông qua hợp tác, quảng bá và nâng cao nhận thức (Tạo điều kiện trao đổi kiến trúc về DRFI và thực tế thành công; Nâng cao vai trò của bảo hiểm như một cốt lõi công cụ trong khung DRFI). Những sáng kiến này hướng tới mục tiêu tăng cường năng lực kỹ thuật và thể chế của ASEAN trong lĩnh vực mô hình hóa thảm và tài chính về thảm họa.

 Phiên họp lần thứ 8 của Ủy ban tái bảo hiểm ASEAN (ARWC 8)

Tại phiên họp ARWC 8, các đại biểu ghi nhận thành công bước đầu của việc đã lập được Quỹ bảo hiểm năng lượng tái tạo của ASEAN (Asean Renewable Energy Pool - AREP) vào tháng 07/2024, thiết lập cơ chế chia sẻ rủi ro đầu tiên trong khu vực dành cho năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, trong hơn 1 năm vận hành, AREP vẫn gặp phải một số vấn đề như: Tỷ lệ khai báo thành công vào Pool chỉ đạt 15% cùng với doanh thu phí bảo hiểm năm đầu là 176.581 USD cho thấy những thách thức mang tính nền tảng liên quan đến động lực thị trường và kỳ vọng của các công ty nhượng tái bảo hiểm. Các đại biểu đánh giá vấn đề cốt lõi không nằm ở nhu cầu thị trường (công suất năng lượng tái tạo của ASEAN được dự báo sẽ tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm tới), qua đó mở ra tiềm năng tăng trưởng phí bảo hiểm rất lớn. Tuy nhiên, AREP đang đối mặt với thách thức mang tính cấu trúc, khi các công ty nhượng tái yêu cầu tỷ lệ hoa hồng khai thác ở mức 30% - 35%, khiến chỉ còn 65% - 70% lượng phí bảo hiểm để chi trả bồi thường và trích lập dự phòng. Đây là một mô hình không bền vững về mặt kinh tế đối với Quỹ bảo hiểm/tái bảo hiểm. Ngoài ra, còn có các hạn chế khác như chi phí khai thác cao, các công ty nhượng tái (cedants) còn thường xuyên yêu cầu mức phí và điều kiện bảo hiểm không phù hợp với các yêu cầu định phí kỹ thuật của AREP, hạn chế về phạm vi kỹ thuật/công nghệ (các dự án điện gió ngoài khơi, điện mặt trời nổi và hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin độc lập (standalone BESS) - hiện đang bị AREP từ chối với lý do “nằm ngoài phạm vi bảo hiểm” - lại chính là những công nghệ đang thu hút mức đầu tư lớn nhất trên toàn khu vực ASEAN); Rủi ro Nat Cat cao và lịch sử tổn thất phức tạp (chất lượng rủi ro: Hệ thống phòng cháy chữa cháy không đầy đủ, các khiếm khuyết về mặt kỹ thuật, biện pháp an ninh chưa đáp ứng yêu cầu, cũng như chất lượng hồ sơ và báo cáo khảo sát rủi ro kém đã dẫn đến việc từ chối bảo hiểm dựa trên đánh giá kỹ thuật thẩm định).

Ngoài các nội dung liên quan đến AREP, các đại biểu cũng thảo luận các vấn đề mở rộng quan hệ hợp tác giữa các nhà tái bảo hiểm ASEAN ngoài khuôn khổ AREP với các mảng hợp tác được nhìn nhận là tiềm năng như: Quỹ Bảo hiểm Rủi ro Thiên tai (Natural Catastrophe – NatCat Pool); Bảo hiểm Nông nghiệp; Bảo hiểm Rủi ro Mạng (Cyber Insurance).

 Phiên họp lần thứ 26 của Ủy ban bảo hiểm xe cơ giới quá cảnh (COB 26)

Tại phiên họp COB 26, các thành viên đã cùng thảo luận và đánh giá những nội dung đã thảo luận tại phiên họp lần thứ 25 và thống nhất ghi nhận các nội dung sau: Hội đồng COB ASEAN đã cho phép Timor-Leste có thời gian linh hoạt trong việc áp dụng Nghị định thư số 05, nhất trí về một giai đoạn chuyển tiếp để Timor-Leste thành lập các Văn phòng Quốc gia và hoàn toàn phù hợp với Nghị định thư 5; Về việc thực hiện chương trình Thẻ Xanh ASEAN, Hội đồng COB ASEAN ghi nhận tiến độ của 03 Tiểu khối hoặc Văn phòng Quốc gia trong việc phát triển ACMI cũng như chương trình Thẻ Xanh điện tử được đề xuất; Các thành viên ASEAN từ Campuchia, Lào, Myanmar, Singapore, Thái Lan và Việt Nam đã tích hợp hoàn toàn việc mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự bên thứ ba cho xe cơ giới trực tuyến với ACMI, trong khi Brunei Darussalam, Indonesia và Malaysia vẫn đang trong quá trình tích hợp việc mua bảo hiểm trực tuyến với ACMI. Hội nghị cũng đề xuất có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các bộ liên quan (như Bộ Tài chính, Bộ Giao thông, Hải quan, Bộ Quốc phòng) để tăng cường thực thi bảo hiểm xe cơ giới bắt buộc tại cửa khẩu.

Phiên họp chung của khối nhân thọ

Tai phiên họp chung của khối nhân thọ, đại diện Hiệp hội Bảo hiểm các nước đã cập nhật tình hình thị trường trong năm 2025, thảo luận và thống nhất một số vấn đề được thị trường toàn khu vực ASEAN hết sức quan tâm, cụ thể là:

1. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) được nhìn nhận là xu hướng tất yếu nhằm nâng cao trải nghiệm khách hàng, cải thiện đánh giá rủi ro và tối ưu vận hành. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng bày tỏ lo ngại về quản trị, đạo đức, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Ngành bảo hiểm kêu gọi xây dựng một khung chuẩn hóa cho việc sử dụng AI có trách nhiệm, thông qua hợp tác giữa doanh nghiệp bảo hiểm, nhà cung cấp công nghệ, cơ quan quản lý và đại diện người tiêu dùng, vừa khuyến khích đổi mới vừa duy trì niềm tin thị trường.

2. Lạm phát y tế tiếp tục gây áp lực lớn khi tỷ lệ tổn thất gia tăng do chi phí và tần suất sử dụng dịch vụ ngày càng cao. Để giải quyết bài toán này, ngành bảo hiểm nhân thọ đề xuất xây dựng cơ sở dữ liệu y tế chung, tập trung và tiêu chuẩn hóa, có thể được tiếp cận bởi doanh nghiệp bảo hiểm, cơ quan quản lý và các nhà cung cấp dịch vụ y tế, trên cơ sở đảm bảo bảo mật dữ liệu và tuân thủ pháp luật. Mục tiêu là nâng cao tính minh bạch, hiệu quả và tính bền vững của các sản phẩm bảo hiểm sức khỏe.

3. Đối với sản phẩm liên kết đầu tư (ILPs), đây vẫn là công cụ quan trọng đáp ứng nhu cầu tài chính dài hạn của khách hàng. Tuy nhiên, tính phức tạp của sản phẩm cùng các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng ngày càng chặt chẽ đang tạo áp lực lớn lên chi phí và vận hành. Ngành bảo hiểm đề xuất cách tiếp cận cân bằng hơn, kết hợp bảo vệ khách hàng với sự linh hoạt cho đổi mới, đồng thời chú trọng nâng cao hiểu biết tài chính của người dân thay vì chỉ áp dụng các biện pháp hạn chế đối với các doanh nghiệp bảo hiểm, từ đó vẫn tạo cơ hội cho thị trường phát triển.

4. Cuối cùng, sự khác biệt trong chính sách thuế giữa các quốc gia ASEAN tiếp tục là rào cản cho phát triển thị trường. Các doanh nghiệp kiến nghị tăng cường vai trò điều phối khu vực, thông qua việc thành lập nhóm công tác gồm cơ quan quản lý, hiệp hội bảo hiểm và cơ quan thuế, hướng tới hài hòa hóa cách tiếp cận thuế trong toàn khối.

 Phiên họp khối phi nhân thọ

Tại phiên họp khối phi nhân thọ, đại diện Hiệp hội bảo hiểm các nước đã thống nhất các vấn đề quan tâm chung của các thị trường ASEAN, cụ thể là:

1. Hài hòa bảo hiểm du lịch trên toàn ASEAN

Các thị trường ASEAN áp dụng các giới hạn, thủ tục bồi thường và quy tắc hồi hương khác nhau. Cần có một cách tiếp cận khu vực để đảm bảo tính nhất quán và bảo vệ du khách. Chúng tôi đề xuất một nghiên cứu khả thi kéo dài 3 tháng để thu thập dữ liệu và các kịch bản để hỗ trợ việc phát triển một chính sách bảo hiểm du lịch tiêu chuẩn hóa, tương tự như yêu cầu toàn cầu đối với du khách phải có bảo hiểm y tế.

2. Tăng cường hợp tác khu vực đối với thiên tai

Mỗi quốc gia ASEAN phải đối mặt với các rủi ro thiên tai khác nhau, động đất và lũ lụt ở Indonesia, rủi ro lũ lụt lớn ở Thái Lan và Malaysia. Tỷ lệ sử dụng năng lực tái bảo hiểm hiện tại vẫn thấp hơn tiềm năng và các mối lo ngại về xếp hạng vẫn tồn tại đối với các công ty tái bảo hiểm địa phương và khu vực. Mô hình hóa thiên tai chung, một khuôn khổ hợp tác rõ ràng và một nhóm làm việc chuyên trách sẽ được thành lập song song với các cuộc thảo luận tiếp theo được lên kế hoạch vào đầu năm 2026.

3. Nâng cao năng lực dựa trên ESG

Toàn bộ hệ sinh thái bảo hiểm phải phù hợp với các nguyên tắc ESG. Trước khi thực hiện, cần có một mô hình chung để định lượng các rủi ro liên quan đến ESG và hướng dẫn lập kế hoạch năng lực trên các thị trường. Điều này sẽ giúp đảm bảo việc áp dụng các tiêu chí ESG một cách bền vững và nhất quán.

4. Đẩy nhanh chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo

Các công cụ kỹ thuật số và trí tuệ nhân tạo rất cần thiết để đơn giản hóa quy trình thẩm định, đẩy nhanh phê duyệt và tăng cường phát hiện gian lận. Chúng cũng mở ra những cơ hội phân phối mới. Tuy nhiên, tính sẵn có và chất lượng dữ liệu vẫn là những rào cản lớn. Việc cải thiện khả năng sẵn sàng của dữ liệu sẽ rất quan trọng để khu vực có thể tối ưu hóa hoàn toàn những tiến bộ kỹ thuật số và trí tuệ nhân tạo./.

Ngô Trung Dũng